قدس آنلاین: پنجم خرداد، بنا به پیشنهاد سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور و بر اساس تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، به‌عنوان روز ملی حمایت از خانواده زندانیان یا روز نسیم مهر نام‌گذاری شده است که باهدف توجه بیشتر عموم به مشکلات این قشر نیازمند و لزوم حمایت همه‌جانبه از خانواده زندانیان، این روز در تقویم رسمی کشور به ثبت رسیده است. خانواده زندانیانی که بیشتر آن‌ها هیچ نقشی در ارتکاب جرم از سوی فرد بزهکار نداشته‌اند اما در زمره قربانیان جرم و جنایت در جامعه محسوب می‌شوند.

خانواده زندانیان، در معرض آسیب‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... زیادی قرار دارند که به جرم زندانی بودن پدر و یا مادر خانواده با این مشکلات دست‌وپنجه نرم می‌کنند، مشکلاتی که اگر راه‌حلی برای آن نیابند، شاید نقطه آغازی باشد برای تکرار بِزهِ والدین خانواده و گسترش بسیاری از آسیب‌های اجتماعی دیگر. مشکلات اقتصادی شاید نخستین دغدغه خانواده زندانیانی باشد که سرپرست آن‌ها در زندان به سر می‌برد.

بنابراین، در صورت ‌حمایت نکردن از این خانواده‌ها شاهد رشد چشمگیر طلاق همسران زندانیان، ترک تحصیل فرزندان، ناهنجاری‌های اجتماعی و روانی، گرایش اعضای خانواده به مشاغل کاذب و تکدیگری خواهیم بود و باید این زنگ خطر را به صدا درآورد تا در آینده، شاهد ورود تعداد قابل‌توجهی از اعضای خانواده زندانیان به چرخه جرم نباشیم.

•         وظیفه حاکمیت و دولت

جبار باقری، مدیرعامل انجمن حمایت از زندانیان مرکز با بیان اینکه انجمن حمایت از زندانیان تنها نهاد حمایتی از خانواده زندانیان است، می‌گوید: این مجموعه با سابقه‌ای طولانی - بیش از 70 سال – و با هدف حمایت همه ‌جانبه از اعضای خانواده زندانیان که شامل حمایت‌های مالی، آموزشی، درمانی و شغلی می‌شود فعالیت دارد.

وی با اشاره به اینکه نهاد کمیته امداد امام خمینی(ره) بر اساس قانون، در ادامه حمایت‌های اولیه انجمن، حمایت مالی خانواده‌ها را بر اساس بودجه‌های دولتی ادامه می‌دهد، می‌افزاید: انجمن‌های حمایت در بحرانی‌ترین شرایط خانواده یعنی ابتدای محکومیت زندانی و خلأ ایجاد شده در خانواده‌ها به داد خانواده‌ها می‌رسد و با حمایت‌های فوری به نحوی چالش ایجاد شده ناشی از نبود سرپرست خانواده را کاهش می‌دهد. البته حاکمیت و دولت ضمن اجرای حکم برای مجرم، وظیفه دارد خانواده او را که در حقیقت هیچ جرمی مرتکب نشده است تحت حمایت قرار دهد و این سیاست قطعی نظام در این خصوص است.

وی ادامه می‌دهد: انجمن‌های حمایت از خانواده زندانیان با دوراندیشی مؤسسان آن به گونه‌ای طراحی شده‌اند که ترکیبی از مسئولان دولتی و تعدادی از معتمدان مردمی را در قالب هیئت مدیره انجمن در هر شهری که زندان وجود دارد، در خود جای داده است و با توجه به اساس‌نامه مصوب، اقدام‌هایی در خصوص خانواده زندانیان نیازمند انجام می‌دهند. انجمن حمایت از خانواده زندانیان مرکز نیز به لحاظ قدمت دیرینه‌ای که دارد و با توجه به حضور مسئولان عالی رتبه قضایی به عنوان اعضای هیئت مدیره جایگاه ویژه‌ای در کشور دارد و جزو نهادهای شاخص حمایتی در این حوزه به شمار می‌رود.

•انجمن‌های حمایت از خانواده زندانیان بودجه دولتی ندارند

وی در پاسخ به این پرسش که انجمن درمسیر انجام وظایف قانونی خود با چه مشکلاتی روبه‌رو است، می‌گوید: این انجمن‌ها از هیچ بودجه دولتی برخوردار نیستند، بنابراین باید در فکر یافتن منابع برای ارائه کمک‌ها باشد. از این رو جذب خیران و نیکوکاران از رویکردهای اصلی است که خوشبختانه با توجه به روحیه نوع‌دوستی مردم کشورمان، انجمن بخشی از وظایف خود را با استفاده از همین کمک‌های مردمی و البته در حد مقدور انجام می‌دهد. البته ضرورت دارد دولت در کنار کمک‌های مردمی، بودجه و اعتبار ویژه‌ای را برای انجمن‌ها در نظر بگیرد. با این حال ما منتظر تأمین اعتبار دولتی نیستیم و منابع خود را از محل کمک‌های مردمی و برخی فعالیت‌های محدود اقتصادی تأمین می‌کنیم.

باقری ادامه می‌دهد: مشکل دیگری که در مسیر انجام اهداف انجمن وجود دارد، نگرش‌های منفی در جامعه نسبت به زندانی است که اجازه تبلیغ و ترویج امور انجمن را نمی‌دهد. بخشی از افکار عمومی تصورشان این است که فرد مجرم باید خودش تاوان کارهای خود را بدهد و نباید دولت‌ها هزینه‌ای اضافی برای او بپردازند. در این نوع نگاه عمدتاً از خانواده‌ها غفلت می‌شود، اما موضوع مهم و حساس این است که همزمان با اجرای عدالت که مورد مطالبه جامعه است، ناگزیر هستیم به اعضای خانواده بزهکار که اصولاً نقشی در ارتکاب بزه ندارند کمک کرده و آنان را مورد حمایت قرار دهیم و انتظار می‌رود رسانه‌ها و دستگاه‌های تبلیغی این تفکیک را با ظرافت برای مردم توضیح دهند.

• تدابیر قوه قضائیه و سازمان زندان‌ها در ایام کرونا

وی در پاسخ به این پرسش که انجمن در ایام کرونایی چه خدماتی به خانواده‌ها ارائه داده، می‌گوید: انجمن حمایت هم برابر مصوبات ستاد ملی کرونا وظایف خود را عمدتاً به شکل غیرحضوری انجام داده است. اما پیش از ذکر خدمات انجمن باید اعلام کنم با تدبیر مناسب قوه قضائیه و سازمان زندان‌ها از چند هفته مانده به ایام عید و پس از آن، ده‌ها هزار نفر از زندانیان واجد شرایط آزاد و یا از مرخصی استفاده کردند و تا حدودی خانواده‌ها در این ایام در کنار سرپرست خود بوده‌اند که البته حضور سرپرستان عمدتاً نیاز روحی و روانی اعضای خانواده‌ها را تأمین کرده، اما مشکلات مالی همچنان باقی بوده. تدابیر خوبی در این خصوص اندیشیده شد، به طوری که چندین مورد کمک نقدی و اجناس در همین ایام به خانواده‌های زیر پوشش تعلق گرفته است.

• مشکلات مالی خانواده زندانیان در ایام کرونا

وی ادامه می‌دهد: علاوه بر کمک‌های ذکر شده، نظرسنجی ویژه ایام کرونا از خانواده‌ها توسط مددکاران به صورت تلفنی انجام شد و طی سؤالاتی وضعیت مالی، درمانی و بهداشتی خانواده‌ها بررسی شد. ارزیابی اولیه اطلاعات ما نشان داد خوشبختانه خانواده زندانیان درخصوص بیماری کرونا مشکل خیلی خاصی نداشتند، اما در زمینه نیازهای مالی و معیشتی با مشکلات متعددی مواجه بودند. از همین رو، مددکاران اجتماعی زندان‌ها را مکلف کردیم اطلاعات وضعیت خانواده‌ها را در ایام کرونایی با تکمیل فرم‌هایی، پایش و به انجمن حمایت از خانواده زندانیان اعلام کنند. اما از آنجا که تعداد قابل توجهی از زندانیان به مرخصی رفته‌اند، حضور و مراجعه خانواده‌ها به زندان‌ها محدودتر شده و مددکارانی که در سالن‌های ملاقات منتظر مراجعه خانواده‌های زندانیان هستند، اطلاعات کمتری دارند، اما براساس آمار مددکاران اجتماعی زندان‌ها و طبق استعلام‌ها، خوشبختانه آمار ابتلا در میان خانواده‌های زندانیان تا لحظه تکمیل فرم‌ها صفر بوده است.

مدیرعامل انجمن حمایت از زندانیان مرکز در خصوص اقدام‌های این انجمن برای خانواده زندانیان در ایام کرونا می‌گوید: در اسفند ۹۸ علاوه بر پرداختی‌های متداولی که در پایان هر ماه برای خانواده‌ها داشتیم، با توجه به شرایط خاص کرونایی، به طور متوسط هر خانواده زندانی حدود یک میلیون تومان کارت خرید یا کمک نقدی دریافت کرد.

• نگرانیم خیران از خانواده زندانیان غافل شوند

باقری ادامه می‌دهد: همچنین در این ایام در راستای کمک‌های مؤمنانه و مساعدت بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی در سطح ملی بیش از 35 هزار خانواده زندانی، کارت‌های هدیه 400 و 600 هزار تومانی دریافت کردند.

وی می‌افزاید: علاوه بر کمک‌هایی که در قالب کمک مؤمنانه به خانواده‌ها اعطا شد، انجمن‌های حمایت از خانواده زندانیان نیز که تعداد آن حدود 220 انجمن در سطح کشور است سبدهای کالایی به خانواده‌های زیر پوشش اهدا کرده‌اند.

به گفته وی هرساله در ایام ماه مبارک رمضان همایش‌های گلریزان برای جلب کمک‌های مردمی برگزار می‌شد، اما امسال با توجه به شرایط فعلی امکان برگزاری بسیاری از مراسم‌های خیریه وجود ندارد، همچنین به دلیل اینکه بسیاری از خیران به کمک مردم درحوزه‌های بهداشت و درمان رفته‌اند، نگران هستیم از خانواده‌های زندانیان غافل شوند.

باقری می‌افزاید: انجمن‌های حمایت از خانواده زندانیان همواره اقدامات و عملکرد خود را اعلام می‌کنند اما واقعیت این است که اگر خیران نباشند ما نمی‌توانیم اقدام مؤثری انجام دهیم و درمقاطعی که بحرانی رخ می‌دهد اولویت‌ها دچار چالش می‌شود.

مدیرعامل انجمن حمایت زندانیان مرکز یادآور می‌شود: خیران می‌توانند از طریق کد # ۵۳۵۳* ۴*۷۳۳* و یا شماره کارت 6037997599014025 به نام انجمن حمایت از خانواده زندانیان مرکز، کمک‌های نقدی خود را واریز کنند.